Calling Justice #5: Dyskusje, projekcje

Jakiego rodzaju pojęciem, a zarazem emocją, jest sprawiedliwość? Czy sprawiedliwość jest po prostu brakiem niesprawiedliwego? Sesja bierze na warsztat mapę pojęć ościennych jak przemoc, państwo, ale przede wszystkim odwołuje się do różnorodnych praktyk i polityk: słuchania oraz mówienia (a także konwencji przedstawienia tego co sprawiedliwe).

Paul Ricoeur zauważa, że mówienie o sprawiedliwości, podobnie jak o miłości,  jest zbyt łatwe lub zbyt trudne. Sesja stawia zatem zadanie przerzucenia pomostu pomiędzy różnymi prozami i poetykami. Kierując się obietnicą, że dany język obejmuje także niewykorzystane możliwości, będziemy ich poszukiwać, upatrując w sprawiedliwym tego co twórcze i otwarte na „uzmiennianie zmienności”. Sprawiedliwość zasługuje na to by ją odzyskać  i zacząć nią działać.
 
Kuratorka: Agnieszka Kilian
 
Program:
 
6 czerwca (środa)

19.00 Otwarcie
 
19.15 Jacek Adamas i Katarzyna Adamas w rozmowie ze Stanisławem Rukszą i Agnieszką Kilian, Sprawiedliwość jako emocja

 
Jacek Adamas – artysta oraz aktywista, ukończył ASP w Warszawie, gdzie uczęszczał do pracowni Grzegorza Kowalskiego. W wywiadzie z Arturem Zmijewskim stwierdza: Sztuka może być zarówno sposobem poszukiwania iluminacji, jak i oddziaływania społecznego. Sztuka świetnie przygotowuje do publicznej aktywności, bo trzeba w niej publicznie bronić bardzo dziwnych obiektów i bardzo dziwnych działań. Sztuka jest aktywną formą języka. Wielokrotnie komentował w praktyce artystycznej działania władz lokalnych.
 
Katarzyna Adamas – aktywistka, zajmuje się także edukacją artystyczną. Wraz z mężem Jackiem Adamsem powołała do życia stowarzyszenie Kochajmy Warmię, które angażuje w zrównoważony rozwój regionu (między innymi w walkę przeciwko powstaniu wysypiska śmieci w pobliżu siedzib ludzkich czy przeciwko nielegalnemu żwirowisku).
 
Stanisław Ruksza – historyk sztuki i kurator, w latach 2009-2017 dyrektor programowy CSW Kronika w Bytomiu, gdzie przygotował wystawę indywidualną Jacka Adamasa Władza.  O Adamasie mówi: Jacek Adamas interweniuje w lokalnym polu sił władzy. Egzekwuje swoje prawa do krytyki sposobu wykonywania władzy – poprzez demonstracje, pozwy do prokuratury, performanse. Rozlicza urzędników z praworządności i monitoruje ich. Postawa artysty skleja się dosłownie z aktywizmem społecznym. – (z tekstu kuratorskiego).
 
Agnieszka Kilian – kuratorka programu Calling Justice. Ostatnio przygotowała wystawę Dreams&Dramas. Law as Literature w Neue Gesellschaft für Bildende Kunst w Berlinie i wydała książkę pod tym samym tytułem.

7 czerwca (czwartek)

17.00 Wiktoria Kozioł, Obrazy sprawiedliwości epoki przejściowej (transitional justice) w Polsce

„Sprawiedliwość tranzycyjna” lub „sprawiedliwość czasu przejściowego” to terminy politologiczne. Oznaczają wprowadzenie nowego porządku prawnego oraz rozliczenie poszczególnych aktorów politycznych, którzy brali udział w kreowaniu poprzedniego systemu. Jest to jednak także szersze pojęcie, obejmujące czynniki pozaprawne: dotyczy społecznych oczekiwań związanych ze sprawiedliwością i sposobów jej rozumienia.
Skupimy się nie na ocenie, jak poszczególne jednostki poradziły sobie w nowych realiach po 1989 roku, ale na analizie prospektywnych „recept na osiągnięcie sprawiedliwości”.  Zastanowimy się, jakie narracje słowne oraz wizualne związane z wyobrażeniem sprawiedliwości (oraz sprawiedliwego i sprawiedliwej) krążyły w Polsce w dobie przemian systemowych. Jakie były  sposoby jej objaśniania oraz wizualizowania? Co pamiętamy z obrazów sprawiedliwości czasów transformacji?
 
Wiktoria Kozioł  – historyczka sztuki i psycholożka, ukończyła Międzywydziałowe Indywidualne Studia Humanistyczne na UJ, doktorantka Wydziału Historycznego UJ. Przygotowuje dysertację o sztuce krytycznej na tle przemian społecznych i politycznych po 1989 roku. Interesuje się sztuką zaangażowaną, psychologią twórczości, stosunkiem do materialnego dziedzictwa i materialności w sztuce w Polsce i w Niemczech po 1945 roku. Współpracuje z CSW Kronika w Bytomiu, Ośrodkiem Badań nad Kulturami Pamięci, działa w Kolektywie Kuratorskim.

18.00 – 18.30 pytania i komentarze
 
19.00  prof. Przemysław Czapliński i dr Joanna Bednarek, O związkach sprawiedliwości i wyobraźni

 
Joanna Bednarek i Przemysław Czapliński podejmą pytania, jak projektujemy i wyobrażamy sobie sprawiedliwość. Czy sprawiedliwość można odzyskać dla wyobrazi, by moc ja oddać życiu?
 
Joanna Bednarek – filozofka, tłumaczka, pisarka, członkini redakcji „Praktyki Teoretycznej” i współpracowniczka Pracowni Pytań Granicznych UAM w Poznaniu, publikowała m.in. w „Krytyce Politycznej” i „Czasie Kultury”. Autorka książek: Polityka poza formą. Ontologiczne uwarunkowania poststrukturalistycznej filozofii polityki (2012) i Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię? (Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, 2016) i Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta (Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, 2017, w przygotowaniu). Teksty literackie publikowała w „Czasie Kultury”, „Wakacie” i „FA-arcie”. Członkini Kapituły Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz.
 
Przemysław Czapliński – krytyk literacki, profesor literatury współczesnej. Zasadniczym przedmiotem jego zainteresowań badawczych jest konfrontacja literatury z nowoczesnością i wynikające stąd problemy: konflikt modernizacji i tradycji, przemoc nowoczesna (wojna, obozy, Zagłada) jako narzędzie przebudowy człowieka i społeczeństwa, a także zanik i powrót utopii jako rezultaty kryzysu projektowania przyszłości. Autor wielu publikacji krytycznoliterackich, m.in. Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976-1996, Ruchome marginesy: szkice o literaturze lat 90, a także wydanej w 2017 roku Poruszonej Mapy.

19.30 – 20.30 pytania i komentarze

8 czerwca (piątek)
 

17.00 The Jungle Book Jana Petera Hammera (projekcja)

 
The Jungle Book to praca wideo zainspirowana estetyka telewizyjnej serii dla dzieci Ulica Sezamkowa, pokazywanej w Europie Zachodniej i stanach Zjednoczonych od późnych lat 60. Hammer przejmuje ten silnie edukacyjny charakter programu; używając go, pokazuje jak kształtowano grunt pod nowa erę neoliberalizmu.

18.00 dr Joanna Bednarek: krótki komentarz do filmu Jana Petera Hammera  

18.30 pytania i komentarze
 
19.00 Bartosz Mroczkowski, Praktyki sprawiedliwości (warsztaty)
 
Instytucje, które nas kształtują, są bardzo zróżnicowane: są to placówki edukacyjne, medyczne, wojskowe i sądownicze, a także rodzina, małżeństwo, relacje przyjaźni i relacje wychowawcze. Każda z tych instytucji to określone praktyki ciała, które wytwarzają nas, a tym samym sposoby aplikowania-rozumienia sprawiedliwości dotyczącej samych i innych cielesności (ludzkich i nie-ludzkich). Każda z tych relacji i sposób jej wytwarzania to inny rodzaj sprawiedliwości, obejmowania i wykluczania ze sfery praw. Przykładem takiego zjawiska jest podejmowana przez nas praca, której wykonywanie powoduje wytwarzanie się nas jako określonego sposobu cielesnego istnienia: jednym z rodzajów  takiego wytwarzania są nawykowe powtarzane czynności (działanie z maszynami, sposoby poruszania się w przestrzeni, czas spożywania posiłków, komunikowania się z innymi osobami).

Zapraszamy do wspólnych praktyk wytwarzania sprawiedliwości w przestrzeni Pawilonu.  Podczas spotkania przyjrzymy się temu, w jaki sposób metoda prowadzenia dyskusji, jej powiązane z ruchem i usytuowaniem względem innych cielesności (a także względem samej przestrzeni) wytwarza zróżnicowane sposobów aplikowania-rozumienia sprawiedliwości – a więc nas samych.
 
Bartosz Mroczkowski – doktorant w Instytucie Filozofii UAM w Poznaniu, gdzie zajmuje się tematem konceptualizacji i praktyk ciała w perspektywie posthumanizmu i nowego materializmu (2013). Absolwent kierunku filozofia w IF UMK w Toruniu (2011): praca dyplomowa Anty-psychiatria: filozofia i praktyka. Założyciel fundacji i redaktor portalu internetowego „Machina Myśli” (2017). Razem z Krystyną Lamą Szydłowską organizował transdyscyplinarne warsztaty Praktyka kształtowania wiedzy w ruchu.

9 czerwca (sobota)
 

14.00 Mateusz Kula, Pięć lekcji o Królikiewiczu

 
Film Grzegorza Królikiewicza, „Na wylot” oraz jego teoria przestrzeni filmowej poza kadrem posłuży jako przyczynek do rozważań nad aktualną problematyką relacji podmiot—przedmiot. Zarysowana zostanie aktualna problematyka związaną z możliwościami poznawczymi podmiotu, możliwościami generowania przez niego wiedzy i prawa. W tym celu Mateusz Kula posłuży teoriami spod znaku ontologii zorientowanej na obiekty (ang. object-oriented-ontology) oraz sposobem myślenia, nazwanym w ostatniej dekadzie, nowym materializmem. Teorie te zostaną potraktowane krytycznie: prezentujący postara się wskazać problematyczne momenty tego rozumowania, zinterpretować wyłaniające się z nich strategie polityczne istotne dla formowania się prawa oraz omówić w ich perspektywie kwestię sprawiedliwości. Materiał filmowy i autorska teoria reżysera posłużą jako przykłady zastosowania w dziele sztuki wyżej wspomnianych teorii.

Mateusz Kula – ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie oraz Universität für angewandte Kunst w Wiedniu. Studiował także filozofię i filmoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Brał udział m.in. w wystawach Syrena hymnem twym zwodnicza, (MSN Warszawa 2017), Tekst i jego wykonanie (Bunkier Sztuki 2016),  Artworkers (CSW Kronika, Bytom 2013), Epidemic (CSW Toruń, 2013), Wyspa. Teraz jest teraz (Wyspa, Gdańsk 2012).

15.00 Piotr Tkacz, Kilka słów komentarza o polityce słuchania i milczenia

 
Piotr Tkacz – improwizator, didżej, krytyk, organizator. Gra przede wszystkim na gramofonie przy użyciu przedmiotów, czasem stosując tylko przedmioty, codziennego (nie)użytku. Zdarza mu się też wykorzystywać winyle. Współprowadzi audycję Audiosfera w poznańskim Radiu Afera.

15.30 prof. Nikita Dhawan, On Impossible Speech: On Politics of Silence and Violence.*

 
Utożsamienie ciszy z mocą może irytować, gdyż godzi w nasze codzienne rozumienie mowy jako emancypacji, a ciszy jako cenzury. W swoim wystąpieniu Prof. Dhawan przedstawi relacje między mową, milczeniem i przemocą. Upatruje w niej zniuansowaną grę miedzy niemym a wypowiedzianym, stawiając pytania: kiedy mowa jest politycznie aktywna, a kiedy staje się po prostu represyjna. Podobnie krytycznie przygląda się ciszy, widząc w niej zarówno formę przemocy, ale też pewnego rodzaju moc. A zatem czy cisza może być subwersywna?
 
Prof. Nikita Dhawan – ukończyła filozofię i germanistyke na Uniwersytecie w Mumbaju, następnie doktoryzowała się na Uniwersytecie w Bochum (filozofia polityki). Zajmuje się strategiami postkolonialnymi, sprawiedliwością międzynarodową i feminizmem. Autorka licznych publikacji, obecnie profesor w katedrze politologii na Uniwersytecie w Innsbruku.

16.30 prof. Marina Grzinič Communities building, performative intervention, questioning public space  formation and epistemic colonial violence. *

 
W swoim wystąpieniu Marina Grzinič przedstawi trzy wybrane projekty artystyczne, które krytycznie oddają procesy, zachodzące pomiędzy globalnym Zachodem a dawna Europa Wschodnia. Relacje te Grzinič widzi  jako przestrzenie, gdzie spotyka się kolonialna przeszłość i neoliberalna teraźniejszość, a pozycje wykluczonych transfeministek, lesbijek i czy migrantów te przemocowe relacje obrazują. Autorka analizując wybrane przykłady prac artystycznych, podejmuje pytanie o zawieranie aliansów i budowanie alternatywnych społeczności i kontrpublicznosci.
 
Marina Grzinič – filozofka i artystka, profesorka na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W centrum jej zainteresowania znajdują się kwestie teorii technologii, nekropolityki oraz transfeminiszmu. Autorka licznych publikacji, m.in. Re-politicizing art, theory, representation and new media technology, czy Necropolitics, Racialization, and Global Capitalism Historicization of Biopolitics and Forensics of Politics, Art, and Life. (wraz z  Šefikiem Tatlić).

17.30 Nad sprawiedliwością w wierszach zastanawiają się wspólnie Aldona Kopkiewicz oraz Szczepan Kopyt

 
Aldona Kopkiewicz – autorka esejów, bajek i poematu Sierpień, za który otrzymała Wrocławską Nagrodę Poetycką „Silesius” 2016 w kategorii debiut roku. W tym roku ukaże się jej książka poetycka Szczodra.
 
Szczepan Kopyt – poeta i muzyk. Wydał tomy wierszy: [yass] (2005), możesz czuć się bezpiecznie (2006) oraz sale sale sale (2009), który otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Gdynia. Wraz z zespołem Yazzbot Mazut wydał płyty W pustyni i w puszczy (2008) i Mazut Mazut (2010). Wspólnie z Piotrem Kowalskim stworzył płytomik buch (2011).W maju 2018 roku otrzymał Poznańska Nagrodę Literacka im. Stanisława Barańczaka.

18.30  Zakończenie

*Udział za pośrednictwem połączenia na Skype