Euroremont
Kiedy zaczynaliśmy pracę nad programem zimą zeszłego roku, czuliśmy: opór na nic się nie zda. Nadchodzi czas zmian.
Dziś, w obliczu zbrodniczej napaści Rosji na Ukrainę i zjednoczenia Europy w kontrze do nieuzasadnionego aktu agresji, możemy powiedzieć:
Trwa wielki remont Europy.
Trwa EUROREMONT!
Jako instytucja kultury wiemy, że naszym zadaniem jest opisywanie, dialogowanie i wychodzenie naprzeciw zmieniającej się rzeczywistości. Nasze zadania to cele instytucji przyszłości: oferowanie przestrzeni dla mieszkańców i mieszkanek Poznania bez względu na to skąd pochodzą. W obliczu wojny ta potrzeba stała się paląca i nagła.
Przyszłość należy do heterogenicznych społeczeństw. O ile wielokulturowość w krajach Europy Zachodniej jest zjawiskiem nienowym, tak w Polsce jest procesem świeżym, którego uczymy się wspólnie dopiero od kilku lat.
Przyszłość to różnorodność. A tę w dużym stopniu tworzą nowe mieszkanki i mieszkańcy — migrantki i migranci, którzy już dzisiaj stanowią 5% ludności Unii Europejskiej, a w związku z atakiem Ukrainy przez Rosję ta liczba z pewnością będzie się powiększać.
Diagnoza dotyczy także Poznania, miasta:
— półmilionowego, w którym co najmniej co dziesiąty mieszkaniec / mieszkanka jest obywatelką / obywatelem Ukrainy,
— dwóch prędkości, gdzie „stolica” odnosi się zarówno do Berlina i Warszawy, a to co Wschodnie i Zachodnie łączy się w niepowtarzalnej atmosferze,
— z dumą wyznającego wartości liberalne splatając je z oporem przed zmianami.
Tylko od nas zależy jak zareagujemy na wydarzające się przemiany, w jaki sposób włączymy się proces budowania nowego współbycia i jakie będą rezultaty Euroremontu. Dlatego w tegorocznym programie Pawilonu przyglądamy się zjawiskom, które wydarzają się w przestrzeni wyznaczanej osią Berlin-Poznań-Kijów, a które rozgrywają się pomiędzy:
— katastrofą (wojenną, Czarnobylską, klimatyczną, pandemiczną) i zjednoczeniem,
— hiperkapitalizmem i fantazjami na temat dobrobytu,
— nielegalnymi kijowskimi rejwami i berlińską kulturą klubową czekającą na wpis na listę dziedzictwa UNESCO,
— idealizacji energii Wschodu i apoteozą maniery Zachodu,
— europejskimi wartościami i temu, jak są egzekwowane na granicach europejskich państw,
— pragnieniem „dogonienia Zachodu” i wzrastającymi ruchami nacjonalistycznymi i faszystowskimi.
Chcemy przyjrzeć się i złapać w ruchu zjawiska niejednorodne, heterogeniczne i wymykające się definicjom. Migotliwe i ulotne, których ślad na długo utrzyma się w budowaniu nowej rzeczywistości. W rozmyślaniach nad Nową Europą wychodzimy od przypadku katastrofy w Czarnobylu — wydarzającej się lokalnie i wsiąkającej w ziemię i ciała, przekraczającą geopolityczne podziały i granice. Ciekawi nas fenomen Euroremontu jako fantazmatu na temat nigdy niewydarzonej zachodniości. Z drugiej strony przyglądamy się fetyszyzacji Wschodu — biednego, ale sexy, energetycznego i nieujarzmionego.
W tym roku pracujemy w międzynarodowym zespole programowym Pawilonu z zaproszoną do współpracy pochodzącą z Ukrainy, mieszkającą w Polsce Martą Romankiv. Pracujemy procesualnie, budując opowiadaną historię na bieżąco, obserwując zmieniającą się rzeczywistości i reakcje na zmiany. Przyglądamy się pamięci, doświadczeniu i marzeniom i tworzymy opowieść-odpowiedź na koniec historii ogłoszony na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Francis Fukuyama w eseju „Koniec historii?” stawiał tezę o zakończeniu procesu historycznego wraz z upadkiem komunizmu i nastaniem demokracji liberalnej — to okazuje się z dzisiejszej perspektywy naiwnością.
Więc jeśli nie koniec historii, to co? Katastrofa czy utopia?
Zaproszeni artyści
NIKITA KADAN — artysta wizualny, rzeźbiarz, autor instalacji, malarz. Często współpracuje interdyscyplinarnie z architektami, historykami i obrońcami praw człowieka. Jest członkiem grupy artystycznej R.E.P. (Revolutionary Experimental Space) i założycielem Komitetu Artystycznego Hudrada (teoretyczno-politycznej platformy kuratorskiej). Interesują go zagadnienia pamięci zbiorowej i polityki historycznej, ich umocowanie i wpływ na praktyki modernizacji, współczesne wydarzenia polityczne i kapitalistyczne społeczeństwo. Nikita Kadan reprezentował Ukrainę na Biennale w Wenecji w 2015 roku.
YULIA KRIVICH — urodzona w 1988 roku w Dnieprze w Ukrainie artystka i fotografka. Ukończyła Akademię Architektury w swoim rodzinnym mieście oraz Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. W swojej praktyce artystycznej porusza kwestie tożsamości, wykorzystuje elementy aktywizmu w połączeniu z własnymi doświadczeniami. Zainteresowania artystki oscylują wokół tematów migracji oraz kwestii związanych z Europą Wschodnią.
MARTA ROMANKIV — urodzona we Lwowie. Jest artystką interdyscyplinarną, twórczynią instalacji, prac wideo oraz sytuacji społecznych. Ukończyła kierunek ceramiki artystycznej w Lwowskim Państwowym Instytucie Sztuki Dekoracyjnej i Stosowanej. Kontynuowała studia w Polsce – na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, a tytuł magistry uzyskała na Akademii Sztuki w Szczecinie. Jest doktorantką Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.Swoją działalność skupia głównie wokół tematu wykluczenia społecznego, a zwłaszcza tematyki narodowości, obywatelstwa oraz związanych z tym nierówności społecznych, jak i problemów tożsamościowych. Jej projekty najczęściej mają charakter partycypacyjny, i znajdują się na pograniczu stref aktywizmu społecznego, nauki i sztuki. Artystka mieszka i pracuje w Polsce od 2015 roku.